Page 6 - Czeneka 33

www.czeneka.org

Stanisław Moniuszko

twórca Polskiej Opery Narodowej creator of the Polish national opera

150. rocznica śmierci on the 150th anniversary of the composers death
’
(5.05.1819 – 4.06.1872) (5.05.1819 – 4.06.1872)

Jak wielu polskich ludzi sztuki Stanisław Moniuszko przyszedł na świat Like many eminent Polish artists, Stanisław Moniuszko was born in Polish
na Kresach. Jego miejscem rodzinnym był folwark w Ubielu, 30 km od Mińska Eastern Borderlands. His family home was the manor in Ubiel, 30 km from Minsk,
na obecnej Białorusi. Rodzic; Czesław i Aleksandra z Madżarskich, typowa currently in Belarus. His parents, Czesław and Aleksandra née Madżarska, were
szlachta-ziemianie, herbu Krzywda. Ojciec oficer wojsk napoleońskich, matka typical landed gentry with the family crest of Krzywda. His father was an officer
uzdolniona muzycznie, miała w swoim rodowodzie Ormianina, producenta pasów in the Napoleon’s army, and his musically gifted mother counted among her
kontuszowych w słynnym z ich wyrobu mieście Słuck. Stasio był jedynym ancestors an Armenian manufacturer of belts worn with traditional noblemen’s robes,
dzieckiem, na dodatek słabego zdrowia co w tamtych czasach nie rokowało who was famous for his craft in the town of Słuck. Young Stasio was the only
dobrze na przyszłość. Rok 1819 był dobrym rokiem dla Królestwa Polskiego, child, and of feeble constitution to boot, which at that time did not bode well.
które co prawda nie obejmowało swoimi granicami jego małej ojczyzny ale The year 1819 was a good year for the Congress Kingdom of Poland that, alas,
również było częścią Imperium Rosyjskiego. Po zawierusze wojen napoleońskich did not encompass his little homeland, but was equally a part of the Russian
zaczął się dłuższy i owocny czas pokoju w tej części Europy. Edukacje muzyczną Empire. After the turmoil of the Napoleonic Wars, a longer and more prosperous
rozpoczął pod okiem matki, a po przeniesieniu się do Mińska u Dominika period of peace has begun in this part of Europe. Moniuszko began his musical
Dziewanowskiego, a następnie już w Warszawie u kompozytora, organisty, education under his mother’s direction, and after the move to Minsk he studied
pedagoga, Augusta Freyera. Odbywał tam swoistą praktykę: prowadził chór, under Dominik Dziewanowski, then in Warsaw with the composer, organist and
poznawał techniki dyrygentury. Pierwszym warszawskim adresem Moniuszki jest pedagogue August Freyer. It was an apprenticeship of sorts: he conducted a choir
Żoliborz a następnie Pałac Staszica na Krakowskim Przedmieściu. U Freyera while learning conducting techniques. Moniuszko’s first address in Warsaw was
pierwszy raz spotyka się z muzyką ludową. Jednakże pogorszenie sytuacji in the district of Żoliborz, and then the Staszic Palace in Krakowskie Przedmieście
finansowej zmusza rodzinę do powrotu do Mińska, w którym to Stanisław pobiera Street. It is at Freyer’s that he has encountered folk music for the first time.
nauki w miejscowym gimnazjum. Następnie kilkumiesięczny pobyt w Wilnie However, the deteriorating financial situation forced the family’s return to Minsk
bardzo rozwija jego wyobraźnię muzyczną. Poznaje opery Belliniego, Mozarta, where Stanisław attended the local gymnasium. Subsequently, several months spent
Rossiniego, Webera. Tam też poznaje Aleksandrę Mullerówne, swoją przyszłą in Vilnius significantly developed his musical imagination. He discovered the ope-
żonę, z którą się zaręcza. Po czym wyjeżdża na trzyletnie studia do Berlina. ras by Bellini, Mozart, Rossini and Weber. This is also when he met Aleksandra
Kształcił się tam u Carla Fryderyka Rungenhagena, kompozytora, który prowa- Mullerówna, his future wife, and they got engaged. Then he left for 3 years to
dził Singakademie. Powstają wówczas jego pierwsze dzieła „Trzy śpiewy” do słów study in Berlin. He studied under Carl Friedrich Rungenhagen, a composer running
Adama Mickiewicza. Po powrocie do Wilna żeni się z Aleksandrą Mullerówną. the Singakademie. In this period, he created his first pieces: “Three Chants” set
Jego małżonka oprócz zalet kobiety i matki była jeszcze na dodatek bogata to the poems of Adam Mickiewicz. After returning to Vilnius he married Aleksan-
z domu, co znacznie ułatwiało przyszłe pożycie, biorąc pod uwagę, że para dra Mullerówna. In addition to her merits as a woman and a mother, Moniuszko’s
doczekała się dziesięciorga dzieci. Pomimo posagu żony Moniuszko zawsze wife was independently wealthy which made their future life much easier, consid-
dramatycznie poszukiwał dobrze płatnych stanowisk aby zapewnić byt dzieciom, ering that the couple had in total ten children. Despite his wife’s dowry, Moniuszko
żonie, opłacić guwernantki i służącą. W Wilnie pracował jako organista w kościele was always desperately looking for well-paid positions to provide for his family,
św. Jana, grając na najpiękniejszych organach na Litwie. Udzielał też lekcji gry and afford governesses and domestics. In Vilnius he worked as the organist in St.
na fortepianie. Wtedy komponuje swoje pierwsze operetki i operę „Sielanka”. John’s church, playing the most beautiful organ in Lithuania. He also gave piano
W 1842 r. wpadł na pomysł skomponowania i wydania pieśni narodowych. lessons. That was when he composed his first operettas and the opera “Idyll”.
Opisywał tak swoje założenie muzyczne: „Śpiewnik mój zawierać będzie zbiór In 1842 he had the idea to compose and publish national songs. This is how
śpiewów na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu. Wiersze starałem się he described his musical premise: “My songbook will feature a collection of songs
wybierać z najlepszych naszych poetów”. Ta forma wokalno-muzyczna świetnie for a solo voice accompanied by a piano forte. For lyrics, I strove to choose
wpisywała się w ówczesną praktykę domowego muzykowania w mieszczańskich from our best poets.” This vocal and musical form was in line with the contem-
salonach i wiejskich dworach. W sumie wydanych zostało 12 zeszytów zawie- porary practice of singing and playing music at home in bourgeois salons and
rających 267 pieśni. Pieśni w ostateczności aby uniknąć kłopotów z carską country estates. In total, 12 issues collecting 267 songs were published. To avoid
cenzurą zyskały nazwę „domowe” a całość „Śpiewnik domowy”. Oprócz celów problems with the imperial censorship, the publication appeared under the title
artystycznych Moniuszko myślał o dopływie gotówki licząc na wielu prenumera- “Home Songbook”. Apart from artistic goals, Moniuszko counted on a cash influx
torów zeszytów śpiewnika. Śpiewnik przyjęty został entuzjastycznie. Istotnie due to the many subscribers of the Songbook’s issues. It was received enthusi-
zawiera wszystko, co stanowi o bogactwie polskiej kultury. Bogata warstwa astically. Indeed, it contains everything that makes Polish culture so rich. A diverse
muzyczna, teksty poetyckie narodowych poetów: Adama Mickiewicza, Antoniego musical fabric, lyrics by national poets: Adam Mickiewicz, Antoni Odyniec, Jan
Odyńca, Jana Kochanowskiego, Władysława Syrokomli. Zaklęte są w nich Kochanowski, Władysław Syrokomla. They conceal a wealth of Polish customs,
polskie obyczaje, krajobrazy, legendy. Pieśni budują sielankowy mit dawnej landscapes and legends. These songs build an idyllic myth of the ancient Poland.
Polski. W 1847 r. poznał Włodzimierza Wolskiego przedstawiciela warszawskiego In 1847, Moniuszko met Włodzimierz Wolski who belonged to Warsaw literary
środowiska literackiego. Było to wydarzenie bardzo ważne dla dalszej kariery circles. It was a crucial event for Moniuszko’s subsequent career, as it was
Moniuszki. To właśnie Wolski, poeta, pisarz, librecista, napisał libretto opery Wolski – poet, writer, and librettist – who wrote the libretto to the opera “Halka”.
„Halka”. Na początku dwa akty a później dwa następne. W 1857 r. dyrektor Initially two acts, and then two more. In 1857, director of the Warsaw Opera Jan
Opery Warszawskiej, Jan Quatrini zadecydował o wystawieniu „Halki”. Pierwszą Quatrini decided to stage “Halka”. The first performer in the role of Hanka was
wykonawczynią roli Hanki była pieśniarka Paulina Rivoli. Wielkie powodzenie singer Paulina Rivoli. The great success of the opera enabled Moniuszko to travel
opery „Halka” umożliwia Moniuszce podróż po krajach Europy Zachodniej. Poznaje across Western Europe. He met Franz List who played his pieces, conducted by
Ferenca Lista, który gra jego utwory, a Bedrich Smetana dyryguje. Prasa Bedrich Smetana. Western press compared him to Verdi. Another journey, this
zachodnia porównuje go z Verdim. Kolejna podróż tym razem na wschód pozwala time eastbound, enabled him to meet Russian musicians from the Mighty Five,
6 Nr 33 – 2022